ประวัติศัลยศาสตร์ทางมือ ศิริราช

ประวัติเรื่องการรักษาพยาบาลผู้ป่วยทางด้านมือ แขน และเส้นประสาทนั้น เริ่มต้นที่ ศ.นพ.เฟื่อง สัตย์สงวน ซึ่งเป็นแพทย์ไทยท่านแรกที่ได้รับทุนไปศึกษาด้านออร์โธปิดิกส์ กับ นพ. A. Steindler ที่เมือง Iowa ประเทศสหรัฐอเมริกา ในปี พ.ศ. 2483 และได้เดินทางกลับมาก่อนเกิดสงครามโลกครั้งที่สอง ในปี พ.ศ. 2486 ในสมัยนั้นยังไม่มีการแบ่งส่วนงานออกเป็นภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคส์และกายภาพบำบัด ยังอยู่ในภาควิชาศัลยศาสตร์ ท่านได้รักษาผู้ป่วยออร์โธปิดิกส์รวมทั้งการรักษาผู้ป่วยบาดเจ็บพิการที่มือ แม้กระทั่งนิ้วมือติดกัน (syndactyly)

ต่อมา ศ.เกียรติคุณ นพ.นที รักษ์พลเมือง ได้รับทุนฝึกอบรมศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์ที่ Royal National Orthopaedic Hospital, Institute of Orthopaedics, London University ประเทศอังกฤษ ทำให้ท่านได้มีโอกาสศึกษาทางด้านศัลยศาสตร์ทางมือกับ ศ.นพ.Wynn Parry และ ศ.นพ.Seddon ทำให้ท่านได้นำการรักษาเส้นประสาทบาดเจ็บ (nerve repair) การผ่าตัดย้ายเส้นเอ็น (tendon transfer) การผ่าตัด muscle sliding  ใน Volkman ischeaemic contracture มารักษาผู้ป่วยบาดเจ็บทางมือในประเทศไทย ท่านเคยดำรงตำแหน่งนายกสมาคมแพทย์ออร์โธปิดิกส์แห่งประเทศไทย คณบดีคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล นายกสภามหาวิทยาลัยมหิดล

ศ.เกียรติคุณ นพ.เจริญ โชติกวณิชย์ เป็นอีกท่านหนึ่งที่ได้รับการชักชวนจาก ศ.นพ. เฟื่อง สัตย์สงวน ให้มาเป็นอาจารย์ในภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิกส์ฯ ซึ่งกำลังจะแยกตัวออกมาจากภาควิชาศัลยศาสตร์ใน พ.ศ.2507 หลังจากนั้นได้ไปศึกษาต่อที่ State University of New York (SUNY) ประเทศสหรัฐอเมริกา ท่านได้ศึกษาทางด้านศัลยศาสตร์ทางมือกับ ศ.นพ.W.White และ ศ.นพ.L.R. Straub หลังจากได้ Diploma American Board of Orthopaedic Surgery ในปี พ.ศ. 2515 ท่านได้มีผลงานวิชาการหลายด้าน รวมทั้งเคยเป็นนายกชมรมศัลยแพทย์ทางมือแห่งประเทศไทย  นายกสมาคมแพทย์ออร์โธปิดิกส์แห่งประเทศไทย 

  ศ.เกียรติคุณ นพ.ภานุพันธ์ ทรงเจริญ หลังจากสำเร็จการศึกษาแพทย์ประจำบ้านภาควิชาศัลยศาตร์ออร์โธปิดคส์และกายภาพบำบัด คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ได้ศึกษาต่อที่ Nuffield Department of Orthopaedics Surgery, University of Oxford ประเทศอังกฤษ ในปี พ.ศ. 2527 ได้กลับมาทำการรักษาผ่าตัดผู้ป่วยเส้นประสาทบาดเจ็บ (brachial plexus injury) ริเริ่มการผ่าตัดย้ายเส้นประสาท (nerve grafting) ต่อมาได้ศึกษาต่อกับ ศ.นพ. Narakas ที่เมืองโลซานน์ ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ ในปี พ.ศ. 2538 และ ได้ศึกษาต่อกับ ศ.นพ.Ikuta ที่ Hiroshima University ดอกเตอร์ Akasaka ที่ Tokyo Marine Hospital ดอกเตอร์ Hara ที่ Hiroo Hospital ประเทศญี่ปุ่น ได้ทำการศึกษาและมีผลงานในเรื่องการรักษาผู้ป่วย brachial plexus injury จนได้รับเชิญให้เป็นวิทยากรในการประชุมนานาชาติ เช่น American Society for Surgery of the Hand (ASSH) ประเทศสหรัฐอเมริกา, International Federation of Society for Surgery of the Hand (IFSSH) ที่ประเทศ แคนาดา ฟินแลนด์ ตุรกี นอกจากนี้ยังได้รับเชิญให้ร่วมเขียนหนังสือเกี่ยวกับการผ่าตัดเส้นประสาทเป็นภาษาอังกฤษระดับนานาชาติร่วมกับ ศ.นพ.M.Spinner หนังสือ Management of Peripheral Nerve Injury ของประเทศสหรัฐอเมริกา หนังสือ Hand Clinics ในบทเรื่องการรักษาการบาดเจ็บเส้นประสาท (brachial plexus injury) หนังสือ Brachial plexus injuries ของ European Federation Societies for Surgery of the Hand (EFSSH) หนังสือ Hand Surgery ของ Mayo clinic ประเทศสหรัฐอเมริกา นอกจากนี้ยังเคยดำรงตำแหน่ง นายกชมรมศัลยแพทย์ทางมือแห่งประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2547 เป็นแพทย์ไทยท่านแรกและท่านเดียวในปัจจุบันที่เคยเป็นประธานของ Asia Pacific Society for Surgery of the Hand (APFSSH) ในปี พ.ศ. 2551 ดำรงตำแหน่งเป็นหัวหน้าภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคส์และกายภาพบำบัด คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ในปีพ.ศ. 2550-2558 ต่อมาในปี 2568 ท่านได้รับเลือกจาก International Federation of Societies for Surgery of the Hand (IFFSH) ให้ได้รับรางวัล Pioneer of Hand Surgeon นับเป็นศัลยแพทย์ทางมือของประเทศไทยคนแรกที่ได้รับรางวัลนี้

ศ.เกียรติคุณ นพ.สารเนตร์ ไวคกุล ได้ย้ายมาจากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ในปี พ.ศ. 2532 ท่านได้ร่วมดูแลผู้ป่วยศัลยศาสตร์ทางมือและจุลศัลยกรรม มีทั้งการรักษาต่อมือ (replantation) การผ่าตัดย้ายเนื้อเยื่อ (free tissue transfer) การผ่าตัดย้ายนิ้วเท้ามาเป็นนิ้วหัวแม่มือ (toe to thumb transfer) รวมทั้งการผ่าตัดย้ายเส้นประสาท (nerve transfer) ท่านได้มีผลงานวิชาการ เช่น Journal of Hand Surgery (American volume) ท่านเคยดำรงตำแหน่งนายกชมรมศัลยแพทย์ทางมือแห่งประเทศไทย ประธานราชวิทยาลัยแพทย์ออร์โธปิดิกส์แห่งประเทศไทย นายกแพทยสมาคมแห่งประเทศไทย นอกจากท่านเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาของภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคส์และกายภาพบำบัด คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ปัจจุบันท่านดำรงตำแหน่งคณบดีคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพธนบุรี

ผศ.พญ.สายชล ว่องตระกูล ได้ย้ายมาจากมหาวิทยาลัยสงชลานครินทร์ในปี พ.ศ. 2541 ก่อนจะไปศึกษาต่อกับ ศ.นพ.Allen T. Bishop ที่ Mayo Clinic เมือง Rochester รัฐ Minnesota และ Christine M. Kleinert Institute for Hand and Microsurgery ที่เมือง หลุยวิลล์ เมือง Kentucky ประเทศสหรัฐอเมริกา เป็นเวลากว่า 3 ปี มีความรู้ความชำนาญในเรื่องการผ่าตัด จุลศัลยศาสตร์อย่างมาก มีผลงานวิชาการร่วมกับ ศ.นพ.ภานุพันธ์ ทรงเจริญ ในการแต่งหนังสือภาษาอังกฤษ Hand Clinic ในบทเรื่องการรักษาการบาดเจ็บเส้นประสาท (brachial plexus injury) ปัจจุบันท่านเป็นอาจารย์ที่ปรึกษาของภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคส์และกายภาพบำบัด คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล 

รศ.นพ.ต่อพล วัฒนา ในปี พ.ศ. 2545 ได้ศึกษาต่อกับ ศ.นพ.Allen T. Bishop และ ศ.นพ.Alexander Y.Shin ที่ Mayo Clinic ที่ Minnesota ในเรื่องการผ่าตัดเส้นประสาท และกระดูกข้อมือ ศ.พญ.Marybeth Ezaki ที่ Texas Scottish Rite Hospital ที่ Dallas ในเรื่องการผ่าตัด Congenital malformation ศ.นพ.Hill Hasting ที่ Indiana Hand Center ที่ Indiana ในเรื่องการผ่าตัดข้อมือและข้อศอก (wrist and elbow surgery) ประเทศสหรัฐอเมริกา 

       ร.ศ.นพ.รุ่งศักดิ์ ลิ่มทองแท่ง ในปี พ.ศ. 2557 ได้ศึกษาต่อกับ ศ.นพ.L. Ostermann ด้านการผ่าตัดส่องกล้อง (wrist arthroscopy) ที่ Thomas Jefferson University เมืองฟิลาเดลเฟีย และ ศ.นพ.Jesse Jupiter ที่ Massachusetts General Hospital, Harvard Medical School เมืองบอสตัน ประเทศสหรัฐอเมริกา ในปี พ.ศ. 2555 เป็นกำลังสำคัญในการผ่าตัดส่องกล้องข้อมือและข้อศอกของประเทศไทย 

ผศ.นพ.ปณัย เลาหประสิทธิพร หลังจากศึกษาจบแพทย์ประจำบ้านต่อยอดทางศัลยศาสตร์ทางมือ (Fellowship in Hand Surgery) ที่ภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคส์ฯ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล แล้ว ได้ศึกษาต่อทางด้านระบาดวิทยาคลินิก ที่จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และในปี พ.ศ. 2566 กำลังศึกษาต่อเป็น Clinical Fellowship Hand Surgery program ที่ประเทศออสเตรเลีย กับศ.นพ.Gregory I Bain ในปี พ.ศ.2567 ได้รับเลือกให้เป็น APWA Travelling fellowship program

ผศ.ดร.พญ.ยุวรัตน์ มณฑีรรัตน์ หลังจากศึกษาจบแพทย์ประจำบ้านต่อยอดทางศัลยศาสตร์ทางมือและอุบัติเหตุ  (Fellowship in Hand Surgery and Orthopedics Trauma) ที่ภาควิชาศัลยศาสตร์ออร์โธปิดิคส์ฯ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล